Tadeusz Sułkowski

---

Życiorys

Młodość i okres przedwojenny

Tadeusz Tomasz Sułkowski przyszedł na świat w Skierniewicach, w rodzinie, której tradycje sięgają m.in. działalności w branży mięsnej, gdyż jego ojcem był właściciel masarni, Tomasz Sułkowski. Po pomyślnie ukończonym gimnazjum im. Bolesława Prusa w Skierniewicach, które to zakończył maturą w 1929 roku, podjął naukę w szkole podchorążych piechoty 26. Dywizji Piechoty. Jej sztab oraz 18. Pułk Piechoty miały swoje kwatery w Skierniewicach.

Początkowo zapisał się na studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim w 1930 roku, jednak stosunek do nauki okazał się niewystarczający i nie podjął obrony pracy magisterskiej. W tym czasie oraz później, Sułkowski był bardzo aktywny w skierniewickim Towarzystwie Artystycznym, gdzie organizował różnorodne wydarzenia kulturalne i spotkania z prominentnymi postaciami polskiej literatury, takimi jak Maria Dąbrowska czy Zofia Szmydtowa, pod którą studiował również Józefa Ujejskiego. Uczestnictwo w tych spotkaniach ożywiało lokalną kulturę, a relacje z nich ukazywały się w gazetach takich jak „Głos Skierniewic i Okolicy”, „Brzask Skierniewicki” i „Gazeta Skierniewicka”.

Debiut literacki Sułkowskiego miał miejsce w 1933 roku z wydaniem tomiku „List do dnia”, pozostającego jedynym z jego utworów wydanych za życia. Niebawem jego wiersze zaczęły się pojawiać w renomowanych warszawskich redakcjach, w tym „Drogi”, „Okolicy Poetów” i „Miesięczniku Literatury i Sztuki”. Mimo zapowiedzi drugiego tomiku poezji, zatytułowanego „Żal niedoskonały”, jego publikacja została wstrzymana przez wybuch II wojny światowej.

Czas wojny

W obliczu wyzwań wojennych, Sułkowski został powołany do czynnej służby wojskowej jako podporucznik rezerwy piechoty ze starszeństwem z 1 stycznia 1933. Jako żołnierz 18. Pułku Piechoty 26. Dywizji brał udział w zmaganiach z niemieckim przeciwnikiem. Pełnił funkcję adiutanta II batalionu, którym dowodził major Feliks Kozubowski. Sułkowski został odznaczony Krzyżem Walecznych za swoje zasługi, a w trakcie bitwy pod Sochaczewem (znanej jako bitwa nad Bzurą) odniósł rany, co zmusiło go do hospitalizacji w wojskowym szpitalu w Łodzi. Jako jeniec wojenny został przewieziony do obozu w Hadamar, a następnie w 1941 roku do Oflags VIIA w Murnau.

W obozie aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym, a jego esej poświęcony Marii Dąbrowskiej został nagrodzony przez polski oddział YMCA w Szwajcarii w 1944 roku. Gdy Murnau został wyzwolony przez wojska amerykańskie, Sułkowski zdecydował się na wyjazd do Włoch, gdzie wstąpił do oddziałów 2. Korpusu Polskiego. Przydzielono go do Wydziału Propagandowego, a jego wiersze znalazły miejsce w antologii „Przypływ. Poeci 2. Korpusu”, przygotowanej przez Jana Bielatowicza w 1946 roku.

Okres powojenny

Jesienią 1946 roku, w towarzystwie innych żołnierzy Korpusu, przybył do Anglii, gdzie trafił do obozów demobilizacyjnych, takich jak Lovercroft Mill i Stanley Park w okolicach Blackpool. W stanley Park Sułkowski pełnił rolę oficera kasynowego. W marcu 1948 roku, z powodu swojego braku zaradności życiowej, został wskazany na stanowisko administratora Domu Pisarza Polskiego przy Finchley Road 312 w Londynie przez prezesa Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, profesora Stanisława Strońskiego. Dodatkowo, pracował fizycznie w londyńskiej drukarni, którą prowadzili emigranci z Jugosławii oraz w polskiej Oficynie Poetów i Malarzy, współprowadzonej przez bliskich mu ludzi: Krystynę i Czesława Bednarczyków.

Jego wiersze ukazywały się w popularnych publikacjach, takich jak „Wiadomości” (w tym poemat „Tarcza” w 1954 roku) oraz w „Kulturze”. Poeta pisał także felietony dotyczące sztuki, muzyki i teatru, emitowane przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa. Sułkowski został uhonorowany jedynie raz – w 1956 roku przyznano mu nagrodę poetycką Roku Mickiewiczowskiego przez Towarzystwo Przyjaciół Kultury Polskiej w Glasgow.

Całe życie Sułkowskiego zakończyło się tragicznie, gdy zmarł w wyniku zawału serca w nocy z 26 na 27 lipca 1960 roku. W rocznicę jego śmierci, Oficyna Malarzy i Poetów z dużą starannością wydała dwa tomiki z jego twórczością, ilustrowane przez Feliksa Topolskiego: „Tarcza” oraz wiersze „Dom złoty”. W 1963 roku Oficyna Poetów i Malarzy ustanowiła nagrodę imienia Tadeusza Sułkowskiego. Niezłomna pamięć o nim przetrwała przez lata, a w 1983 roku Towarzystwo Przyjaciół Skierniewic ufundowało tablicę pamiątkową na jego rodzinnym domu. 22 stycznia 1997 roku Rada Miasta nadała Sułkowskiemu honorowe obywatelstwo Skierniewic, a także jedną z ulic w mieście nazwano jego imieniem. Od 2003 roku Skierniewice organizują Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Tadeusza Sułkowskiego.

Twórczość

Tadeusz Sułkowski, jako twórca, pozostawił po sobie znaczący dorobek literacki, w skład którego wchodzi szereg istotnych publikacji. Oto niektóre z jego dzieł:

• 1933: List do dnia (wiersze); Warszawa F. Hoesick,
• 1961: Dom złoty (wiersze); Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy,
• 1961: Tarcza (poemat); Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy,
• 1980: Tarcza. Wiersze i poematy; Warszawa Czytelnik,
• 1990: Poezje wybrane; Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,
• 1997: Poezje; Skierniewice, Wojewódzka Biblioteka Publiczna.

---

Oceń: Tadeusz Sułkowski

---