Stanisław Witkowski, ur. 4 kwietnia 1893 roku w Skierniewicach, zmarł 25 sierpnia 1957 roku w Nałęczowie, to postać o bogatej i niezwykle interesującej karierze w historii Wojska Polskiego.
Był on pułkownikiem uzbrojenia, inżynierem wojskowym, który służył zarówno w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, jak i w Wojska Polskiego w okresie powojennym.
Witkowski miał duży wpływ na rozwój przemysłu wojskowego, a jego wkład nie ograniczał się tylko do działań wojskowych, ale obejmował również organizację i zarządzanie strukturami militarno-przemysłowymi.
Dzięki swoim zasługom został odznaczony tytułem Honorowego Komandora Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE), co stanowi dowód jego uznania na arenie międzynarodowej oraz wkładu w współpracę z innymi państwami.
Życiorys
Młodość
Stanisław Witkowski, będąc uczniem skierniewickiej szkoły realnej, był aktywnym członkiem sekcji „Zet“/„Zarzewie”. W roku 1912 podjął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, gdzie związał się z Polskimi Drużynami Strzeleckimi, służąc w Pierwszej Kompanii Akademickiej. Dwa lata później, jego zaangażowanie w sprawy narodu doprowadziło go do Legionów, gdzie obronił honor kraju w 1 pułku artylerii, dzieląc losy wojenne, a także czas internowania w Szczypiornie oraz Łomży.
W listopadzie 1918, z odwagą wziął udział w akcji rozbrajania Niemców w Skierniewicach, co pozwoliło mu zaciągnąć się do wojska i udać się na front wschodni, gdzie pełnił służbę w warsztatach amunicyjnych.
W odrodzonej Polsce
Po zakończeniu działań wojennych, Witkowski stał się kluczową postacią w organizacji polskiego wojska. W 1922 roku założył oraz zarządzał Wojskową Wytwórnią Amunicji w Warszawie. Mieściła się ona w historycznych budynkach, należących wcześniej do Towarzystwa Akcyjnego „Gerlach i Pulst” na Woli. Wytwórnia, chociaż wyposażona w przestarzałe maszyny, w 1923 roku była w stanie wyprodukować 9,2 tys. sztuk karabinów, a w kolejnych trzech latach osiągnęła łączną produkcję wynoszącą 64,6 tys.
Już 1 lutego 1927 roku, Witkowski został mianowany szefem wydziału w Departamencie Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. W tym samym roku zakończył edukację na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W 1930 roku pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Uzbrojenia i uzyskał stopień podpułkownika. W marcu 1932 roku objął stanowisko kierownika w Instytucie Badań Materiałów Uzbrojenia, a 1 stycznia 1935 roku, już jako pułkownik, został mianowany kierownikiem Instytutu Technicznego Uzbrojenia.
Obie placówki miały na celu rozwój polskiego przemysłu zbrojeniowego oraz prowadzenie badań w zakresie techniki. Stanisław Witkowski także zdobywał wiedzę na temat wojskowej technologii podczas wizyt w zakładach zbrojeniowych we Francji, Szwajcarii i na Węgrzech. W 1934 roku został skierowany do zarządu Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki, a w Pruszkowie pełnił rolę członka zarządu Wytwórni Obrabiarek i Narzędzi pod przewodnictwem Stefana Starzyńskiego.
W drugiej połowie lat trzydziestych, Witkowski zajął miejsce pułkownika Ottona Czuruka jako szef Biura Przemysłu Wojennego Ministerstwa Spraw Wojskowych. To Biuro, powołane 1 września 1935 roku, miało za zadanie organizację przemysłu wojennego i przygotowanie dostaw surowców oraz półfabrykatów.
Londyn
W czasie II wojny światowej Witkowski przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1940 roku pełnił funkcję oficera ds. technicznych i przemysłowych przy Naczelnym Wodzu. Między 1941 a 1945 rokiem aktualnie był szefem Wojskowego Instytutu Technicznego w Londynie. Zaszczytem było dla niego otrzymanie 4 października 1943 roku tytułu Honorowego Komandora Działu Wojskowego Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE) przyznanego przez króla Jerzego VI.
Po wojnie
Po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, Witkowski powrócił do kraju, gdzie objął stanowisko szefa Działu Technicznego w Sztabie Generalnym. Informacje dotyczące jego pracy w tej instytucji znajdują się również w pamiętnikach Józefa Kuropieski. W kwietniu 1948 roku zmuszony był odejść z Sztabu, a następnie zaczął pracować w Polskim Komitecie Normalizacji. W roku 1953, po przejściu na emeryturę, przyjął rolę redaktora naukowego w dziale słownictwa technicznego Państwowego Wydawnictwa Technicznego.
Ordery i odznaczenia
Stanisław Witkowski, jako postać zasłużona, został odznaczony wieloma prestiżowymi medalami i orderami, które świadczą o jego niezwykłym wkładzie w historię Polski oraz służbę wojskową. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień, które otrzymał:
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7543, przyznany 17 maja 1922,
- Krzyż Niepodległości, nadany 12 maja 1931,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1936,
- Krzyż Walecznych, przyznany czterokrotnie, pierwszy raz 25 kwietnia 1923,
- Złoty Krzyż Zasługi, nadany 19 marca 1931,
- Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 16 marca 1928,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE – Wielka Brytania),
- Komandor Orderu Królewskiego Miecza (Szwecja, 1938).
Informacje dodatkowe
– W roku 1933 płk. Witkowski był jednym z pionierów Polskiego Związku Badania Materiałów, co miało istotne znaczenie dla rozwoju badań w kraju.
– Także w tym samym roku objął stanowisko oficera łącznikowego przy Tymczasowym Komitecie Doradczo-Naukowym, co podkreśla jego zaangażowanie w działania naukowe.
– W 1938 roku płk. Witkowski pełnił funkcję prezesa zarządu Przeglądu Mechanicznego, który jest wydawany do dziś przez Stowarzyszenie Inżynierów i Mechaników Polskich. W tym samym roku został wybrany na wiceprzewodniczącego Komisji Wydawniczej tego stowarzyszenia, pokazując swoje znaczenie w branży mechanicznej.
Przypisy
- EwelinaE. Ziomek EwelinaE., Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939, „Przegląd zachodniopomorski ROCZNIK XXIX (LVIII), Rok: 2014, zeszyt 2 rozprawy i studia”, 2014, s. 108–109.
- Maciej Bossak: Tymczasowy Komitet Doradczo-Naukowy. [dostęp 20.03.2018 r.]
- JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Kadra inżynierska (część 1), op. cit. [online], s. 64–65 [dostęp 08.03.2018 r.]
- M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Kadra inżynierska w Stowarzyszeniu Mechaników Polskich z Ameryki w okresie międzywojennym; (część II), „Przegląd Pruszkowski”, 5, 1984, s. 65 [dostęp 08.03.2018 r.]
- Józef.J. Kuropieska Józef.J., Misja w Londynie, Warszawa: Czytelnik, 1981, s. 137–138, 345, ISBN 83-07-00304-0, OCLC 9254214.
- Józef.J. Kuropieska Józef.J., Z powrotem w służbie, wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984, ISBN 83-06-01075-2, OCLC 11734720. Brak numerów stron w książce
- TadeuszT. Kondracki TadeuszT., Polskie organizacje kombatanckie w Wielkiej Brytanii 1945–1948, 2006, s. 50, ISBN 978-83-89729-60-6.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 244.
- JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie w okresie międzywojennym (część I), „Przegląd Pruszkowski”, 4, 1984, s. 69–70 [dostęp 08.03.2018 r.]
- JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzie Stowarzyszenia Machaników Polski z Ameryhki w Pruszkowie w okresie międzywojennym, „Przegląd Pruszkowski”, 4, Pruszków 1984, s. 69–70 [dostęp 10.03.2018 r.]
- Z żałobnej karty. Inż. Stanisław Witkowski, „Mechanik” (10), 1957, s. 452.
- mgr inż. Stanisław Witkowski, „Przegląd mechaniczny” (12), 1957, s. 508.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 946.
- M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu rozwoju przemysłu wojennego”.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931 roku, s. 66.
- M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 89 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
- Sveriges statskalender 1940. Bihang, s. 22.
- Lista inżynierów mechaników polskich 1938, s. 8, 62, tu podano, że ukończył studia na Politechnice Warszawskiej w 1936 roku.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Konrad Okolski (powstaniec) | Adam Rapacki (policjant) | Jan Leon Kozietulski | Aleksander Narbut-Łuczyński | Jerzy Wójcik (pilot) | Józef Malewski | Jerzy Kowalski (oficer policji) | Zygmunt Karol Biernacki | Tadeusz Sułkowski | Kazimierz Kieszniewski | Stanisław Małagowski | Mikołaj Osikowski | Daniel Ambroziński | Edward Castellaz | Józef PtaszyńskiOceń: Stanisław Witkowski (pułkownik)