Stanisław Bursa

---

Życiorys

Stanisław Bursa był utalentowanym człowiekiem, który swoje nauki rozpoczął w Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Skierniewicach. Egzamin dojrzałości udało mu się zdać 25 maja 1939 roku, a w konsekwencji podjął decyzję o zapisaniu się na Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej. Niestety, wybuch drugiej wojny światowej pokrzyżował jego plany dotyczące rozpoczęcia studiów.

W okresie okupacji Bursa stał się aktywnym członkiem ZWZ, a później Armii Krajowej, gdzie działał w Obwodzie Skierniewice AK, znanego pod kryptonimem „Sroka”. W latach 1941-1942 uczęszczał do Szkoły Wawelberga i Rotwanda, a następnie, pomimo trudności wojennych, podjął studia na Wydziale Chemicznym Warszawskiej PWST.

Po zakończeniu II wojny światowej w kwietniu 1945 roku Bursa rozpoczął pracę jako młodszy asystent w Katedrze Chemii Rolnej SGGW, a na początku 1946 roku wznowił swoje przerwane studia na Politechnice Warszawskiej. Wkrótce potem, w tym samym roku, został wysłany z grupą studentów do Danii, gdzie zdobywał doświadczenie w laboratorium chemii organicznej.

W lutym 1947 roku Bursa zaczął pracować w Katedrze Chemii Fizycznej na Politechnice Warszawskiej, w zakresie, któremu poświęcił całą swoją karierę zawodową. Pod okiem Wojciecha Świętosławskiego, a także współpracując z Witoldem Tomassim, zyskał cenne umiejętności. W latach 1947-1952 piastował stanowisko asystenta, a następnie starszego asystenta.

Bursa obronił pracę magisterską 13 lipca 1949 roku z wyróżnieniem, uzyskując tytuł magistra inżyniera chemii, a 30 listopada 1951 roku zdobył stopień doktora nauk technicznych. Po przeprowadzce do Szczecina w grudniu 1952 roku, stanął na czele Katedry i Zakładu Chemii Fizycznej w Szkole Inżynierskiej, która w 1955 roku przekształciła się w Politechnikę Szczecińską. Stanowisko kierownika pełnił przez następne 34 lata, równocześnie będąc dziekanem Wydziału Chemicznego oraz prorektorem Politechniki. Przez wiele lat był również opiekunem Chóru Akademickiego Politechniki Szczecińskiej, który dziś nosi imię Profesora Jana Szyrockiego.

Po śmierci, Stanisław Bursa znalazł spoczynek na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie, w alei zasłużonych w kwaterze 44/2/33, co podkreśla jego znaczące osiągnięcia w dziedzinie chemii i edukacji.

Stanowiska i funkcje w Politechnice Szczecińskiej

Stanisław Bursa rozpoczął swoją karierę akademicką w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie 1 grudnia 1952 roku, gdzie został zatrudniony jako samodzielny pracownik naukowy. W kalendarium Zakładu Chemii Fizycznej i Podstaw Ochrony Środowiska ZUT znajdują się istotne daty związane z działalnością Katedry i Zakładu. Oto najważniejsze z nich:

• 1950 – założenie Katedry Chemii Fizycznej, którą poprowadził doc. dr inż. Kazimierz Kapitańczyk w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie,
• 1952 – objęcie kierownictwa Katedry i Zakładu Chemii Fizycznej przez dr. inż. Stanisława Bursę,
• 1955 – przekształcenie Szkoły Inżynierskiej w Politechnikę Szczecińską,
• 1970 – utworzenie Instytutu Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej, do którego włączono Katedrę Chemii Fizycznej jako jeden z wydziałów,
• 1987 – przejęcie kierownictwa Zakładu Chemii Fizycznej przez dr. hab. inż. Jerzego Straszko po śmierci prof. dr. inż. Stanisława Bursy.

W trakcie swojej kariery Stanisław Bursa zajmował wiele ważnych stanowisk służbowych, w tym:

• zastępcy profesora (od 1954),
• docenta (od 1959),
• profesora nadzwyczajnego (od 1968).

Oprócz tego pełnił istotne funkcje administracyjne:

• dziekana Wydziału Chemicznego w latach 1953–1956 oraz 1969–1973,
• prorektora Politechniki Szczecińskiej ds. nauczania (w latach 1959–1965),
• prorektora Politechniki Szczecińskiej ds. badań naukowych i współpracy z gospodarką narodową (1977–1981),
• dyrektora Instytutu Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej w latach 1970–1977.

Kształcenie kadry

Stanisław Bursa był niezwykle aktywnym wykładowcą w zakresie chemii fizycznej oraz termodynamiki chemicznej i procesowej. Prowadził liczne zajęcia dydaktyczne, które cieszyły się dużym zainteresowaniem studentów. Wspierał młode talenty w ich drodze naukowej, będąc promotorem aż 45 prac dyplomowych oraz 11 przewodów doktorskich, co świadczy o jego zaangażowaniu w kształcenie kadry akademickiej.

Wśród jego podopiecznych znajdowały się osoby, które później osiągnęły znaczące sukcesy w swoich dziedzinach. Wśród nich można wymienić:

• 1970 – Joannę Kośmider, która objęła kierownictwo Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska,
• 1976 – Aleksandra Przepierę, który został kierownikiem Zakładu Chemii Fizycznej i Podstaw Ochrony Środowiska,
• 1978 – Marię Kicińską oraz Marię Stanisz-Lewicką,
• 1983 – Danielę Szaniawską, późniejszą kierownik Zakładu Sozologii Wód w Akademii Rolniczej w Szczecinie,
• 1985 – Magdalenę Olszak-Humienik oraz Andrzeja Wieczorka.

Bursa miał duży wpływ na rozwój akademicki swoich studentów, opinując 12 prac habilitacyjnych, w tym dwie napisane przez jego własnych wychowanków. Jego wkład jako recenzenta w 43 przewodach doktorskich pokazuje, jak duże zaufanie i uznanie miał w środowisku naukowym, co potwierdza jego znaczenie w kształceniu kadry naukowej.

Publikacje

Stanisław Bursa jest uznawanym autorem oraz współautorem aż 76 artykułów naukowych oraz 5 książek wydawniczych. Jego prace koncentrowały się na praktycznych zastosowaniach chemii fizycznej, zwłaszcza w kontekście rozwiązywania problemów związanych z technologią chemiczną. Współpracował w tych działaniach z Józefem Szarawarą, ekspertem w dziedzinie termodynamiki chemicznej.

Warto również zwrócić uwagę na jego znaczący wkład w edukację poprzez opracowanie podręcznika akademickiego „Chemia fizyczna”, który doczekał się wielu wznowień. Kolejne edycje ukazywały się w latach: 1972 – cz. 1, 1975 – cz. 2, 1976 oraz 1979.

W kontekście jego badań naukowych, poniżej przedstawiamy niektóre z artykułów, które ilustrują merytoryczny zakres jego pracy:

• „Utlenianie odpadowego chlorowodoru i chlorków kwasem azotowym” (1981),
• „Równowagi fazowe ciało stałe-ciecz w układach dwóch par związków wymiennych” (1982),
• „Dezodoryzacja gazów i ścieków, cz. 1. Dezodoryzacja na drodze ozonowania” (1985),
• „Odzyskiwanie N,N-dwumetyloformamidu i ketonu metylowoetylowego z roztworów wodnych” (1986),
• „Wykorzystanie odpadowego siarczanu żelazawego do otrzymywania siarczanu amonowo-potasowego i tlenków żelaza” (1990, wydano po śmierci St. Bursy).

Działalność pozauczelniana

Stanisław Bursa odegrał istotną rolę jako aktywny członek wielu instytucji naukowych w Polsce. Jego zaangażowanie w działalność pozauczelnianą obejmowało m.in. przynależność do:

• Komitetu Nauk Chemicznych PAN,
• Komitetu Inżynierii Chemicznej i Procesowej PAN,
• Komisji Nauk Chemicznych PAN w Poznaniu,
• Podkomisji Nauk Chemicznych PAN w Szczecinie,
• Rady Naukowej Instytutu Chemii Nieorganicznej w Gliwicach,
• Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (członek założyciel),
• Szczecińskiego Towarzystwa Kultury (członek założyciel),
• Warszawskiego Towarzystwa Naukowego,
• Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W trakcie swojej kariery pełnił również ważne funkcje kierownicze, w tym:

• wiceprzewodniczącego Komisji Nauk Chemicznych PAN w Poznaniu w latach 1981–1983,
• przewodniczącego Podkomisji Nauk Chemicznych PAN w Szczecinie w latach 1981–1985.

Odznaczenia, wyróżnienie, upamiętnienie

Stanisław Bursa zdobył wiele prestiżowych nagród i odznaczeń za swoje zasługi.

Do najważniejszych wyróżnień, które otrzymał, należą:

• Złoty Krzyż Zasługi (1956),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1974),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1980),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1985),
• Odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL (1987).

Oprócz tego, Stanisław Bursa został uhonorowany również licznymi nagrodami przyznawanymi przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz przez rektora Politechniki.

---

Oceń: Stanisław Bursa

---