Zygmunt Wilczkowski

---

Życiorys

Zygmunt Wilczkowski był utalentowanym artystą teatralnym, którego życie i kariera były powiązane z wieloma istotnymi wydarzeniami w historii Polski. Przyszedł na świat jako syn Wacława Michała Wilczkowskiego, żyjącego w latach 1845-1892, oraz Sabiny, z domu Szlegel. O jego życiu osobistym warto wspomnieć, że żoną Zygmunta była Helena, znana aktorka, co z pewnością wpłynęło na jego rozwój w artystycznym świecie.

Po ukończeniu gimnazjum, Zygmunt podjął dalszą edukację w latach 1897-1899 w konserwatorium w Kijowie, gdzie zyskał niezbędne umiejętności muzyczne i aktorskie. Jego kariera teatralna rozpoczęła się w 1899 roku, kiedy to został powołany do wojska. Już wkrótce zadebiutował na scenie w Siedlcach, gdzie wstąpił do rosyjskiego teatru wojskowego. Występował tam aż do 1901 roku, łącząc służbę wojskową z pasją do teatru.

W roku 1904 Zygmunt ponownie został powołany do frontu, gdzie brał udział w walkach na Dalekim Wschodzie. Jego zaangażowanie w wojnę nie zakończyło się w 1905 roku; w 1916 roku został wezwany do wojska po raz kolejny. Do 1917 roku walczył w obszarze Bobrujska, Charkowa oraz Kurska, co dostarczyło mu licznych doświadczeń życiowych, które na pewno odcisnęły piętno na jego osobowości i twórczości.

Działalność artystyczna

Zygmunt Wilczkowski swoją karierę zapoczątkował jako artysta w rosyjskim teatrze wojskowym, gdzie przez długi czas pełnił rolę nie tylko aktora, ale także reżysera, wpływając na rozwój wojskowego ruchu teatralnego. Jego debiut nastąpił w latach 1902-1903, kiedy to uczestniczył w amatorskich przedstawieniach polskich organizowanych w Kijowie.

W okresie 1906-1911 brał udział w różnych teatrze polskich w Kijowie. W szczególności w sezonach teatralnych 1906/1907 oraz 1907/1908 był częścią Stałego Teatru Polskiego, który działał pod dyrekcją Władysława Kindlera. Teatr ten korzystał z patronatu Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego, co było znaczącym osiągnięciem w jego karierze.

Następnie, w latach 1908-1911, Zygmunt występował w teatrach, które były pod opieką Kijowskiego Towarzystwa Miłośników Sztuki, co zapewniło mu szerokie możliwości artystycznego wyrazu. W 1911 roku samodzielnie opracował i wystawił dwie sztuki w Polskim Towarzystwie Gimnastycznym, co dodatkowo umocniło jego pozycję w świecie teatru.

W 1907 roku również zagościł na scenie teatra Bagatela w Warszawie, co stanowiło kolejny krok w jego karierze. Po pewnym czasie, w listopadzie 1917, powrócił do Kijowa, gdzie zorganizował Frontowy Teatr Polski, oferując widzom unikalne przedstawienia w trudnych czasach. Rok 1919 przyniósł mu możliwość występu w Młodym Teatrze Polskim, a od 1920 do 1922 roku pełnił role kierownika, reżysera i aktora w Państwowym Robotniczym Teatrze Polskim w Kijowie.

Okres ten uwiecznił w swoich wspomnieniach pod tytułem „Kartki z życia i rozwoju Teatru Polskiego w Kijowie 1905-1922”, co nie tylko dokumentuje jego doświadczenia, ale również przyczynia się do zachowania pamięci o teatrach tego czasu.

W 1923 roku Wilczkowski wrócił do Polski i kontynuował swoją karierę w teatrze, występując w sezonie 1923/24 w Teatrze Polskim w Warszawie, a w sezonie 1924/25 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego. W latach 1925-1927 grał w Teatrze Miejskim w Łodzi, a sezon 1927/28 spędził w Teatrze Miejskim w Lublinie. Później prowadził teatr Rewia w Wilnie, a w kolejnych latach występował w Teatrze im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

W 1932 roku założył teatr dla dzieci o nazwie Uśmiech Dziecka, który do 1934 roku objechał ponad trzysta miejscowości w województwie krakowskim, kieleckim i lwowskim, przynosząc radość młodym widzom. W latach 1934-1939 związany był z Teatrem Miejskim we Lwowie, a w latach 1944-1945 wrócił do Teatru Polskiego w tym mieście.

Po wojnie, w sierpniu 1945 roku, Zygmunt wraz z lwowskim zespołem przeniósł się do Katowic, gdzie występował w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach. Miał tam zaszczyt świętować jubileusz pięćdziesięciolecia pracy aktorskiej w dniu 23 września 1950 roku, grając rolę Hilarego w sztuce Andrzeja Wydrzyńskiego pt. „Salon pani Klementyny”.

Na zakończenie swojej kariery artystycznej występował m.in. w sztuce Leona Kruczkowskiego „Śmierć Gubernatora” w sezonie 1960/1961, oraz w dziele Bertolda Brechta „Matka Courage i jej dzieci” w sezonie 1963/1964. We wrześniu 1964 roku uroczyście obchodził sześćdziesięciolecie swojej pracy. Tego samego roku otrzymał rentę, będąc nadal aktywnym w dziedzinie sztuki teatralnej.

Dokonania artystyczne

Zygmunt Wilczkowski był utalentowanym aktorem, który zyskał uznanie dzięki swojej wszechstronności. Jego repertuar obejmował głównie role charakterystyczno-komiczne, co czyniło go bardzo popularnym wśród publiczności.

Wśród jego najbardziej rozpoznawalnych ról można wymienić:

• Dziennikarza w „Wesele”,
• Karmazyna w „Wyzwolenie”,
• Rejenta w „Zemsta”,
• Jaicznicy w „Ożenek”,
• Kapelana w „Damy i huzary”,
• Pastucha w „Opowieść zimowa”,
• Ojca w „Matka” K. Ćapka,
• Obywatela III w „Śmierć Dantona”,
• Kelnera w „Szczygli Zaułek”,
• Sierżanta w „Rycerz Ognistego Pieprzu”.

Wilczkowski to nie tylko znany aktor, ale również utalentowany reżyser. Na swoim koncie ma inscenizacje takich dzieł jak:

• „Ruchome piaski”,
• „Ich czworo”,
• „Zemstę”,
• „Balladynę”,
• „Lekkomyślną siostrę”.

Co więcej, brał udział w występach radiowych, zarówno we Lwowie, jak i w Katowicach, co podkreśla jego wszechstronność i znaczenie w polskiej kulturze artystycznej.

Ordery i odznaczenia

Wśród odznaczeń Zygmunta Wilczkowskiego wyróżniają się następujące nagrody:

• złoty Krzyż Zasługi,
• medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Zygmunt Wilczkowski

---