Jan Hoppe

---

Życiorys

Jan Hoppe był synem Franciszka, który pracował jako maszynista kolejowy, oraz Antoniny z domu Mikuczewskiej. W młodości brał udział w tajnym skautingu. W 1915 roku, w wyniku ewakuacji, wraz z rodziną dotarł do Moskwy. Edukację rozpoczął w Szkole Realnej Komitetu Polskiego, założonej przez Władysława Giżyckiego. W 1918 roku szkoła została przeniesiona do Warszawy i przyjęła nazwę Gimnazjum W. Giżyckiego, tam też uzyskał świadectwo dojrzałości. W trakcie nauki zaangażował się w działalność Związku Harcerstwa Polskiego. W 11 Warszawskiej Drużynie Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki pełnił funkcję przybocznego, a następnie od września 1921 do lutego 1922 był drużynowym.

W 1920 roku, w czasie wojny polsko-bolszewickiej, ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Podczas studiów należał do Organizacji Młodzieży Narodowej i był aktywny w ruchu pracowniczym. Początkowo pełnił rolę wiceprzewodniczącego warszawskiej Rady Okręgowej Związku Zawodowego Pracowników Umysłowych, a następnie sekretarza Centralnej Organizacji Związków Zawodowych Pracowników Umysłowych, utworzonej w 1925 roku. Od 1928 roku był redaktorem czasopisma „Pracownik”, a także prezesem Związku Pracowników Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. W 1930 roku objął stanowisko sekretarza Rady Naczelnej Straży Przedniej, która powstała w 1930 roku.

Hoppe był blisko związany z Adamem Skwarczyńskim, a później z Walerym Sławkiem, z którym przez pewien czas współpracował jako sekretarz. W 1927 roku, po powołaniu BBWR, objął kierownictwo referatu społecznego w Sekretariacie Generalnym tego ugrupowania. W 1930 roku stał się członkiem Naczelnego Pracowniczego Komitetu Wyborczego, który wspierał listy wyborcze BBWR. Z pomocą grupy radykalnych narodowych piłsudczyków, dołączył do „Jutra Pracy”, grupy skupionej wokół pisma o tej samej nazwie, którą współredagował. Ta formacja zaczęła działalność polityczną dopiero po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 roku. W tym czasie 15 posłów z tej grupy stworzyło jedyne wewnątrzsanacyjne ugrupowanie opozycyjne w Sejmie.

W okręgu wyborczym nr 3 (Warszawa–Wola) został wybrany posłem i zasiadał w Sejmie do 1938 roku, pełniąc jednocześnie funkcję sekretarza Prezydium Sejmu. Po utworzeniu Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1937 roku, objął sekretariat miejskiego sektora, na którego czele stał Stefan Starzyński. Choć otrzymał propozycję prowadzenia Klubu Parlamentarnego OZN, postanowił jej nie przyjąć. Został członkiem Rady Narodowej OZN na wiosnę 1938 roku, lecz po zaledwie kilku dniach zerwał z tym ugrupowaniem, przyciągając się do opozycyjnego Stronnictwa Pracy. Był także prezesem Towarzystwa Przyjaciół Woli i jednocześnie współorganizatorem oraz prezesem Towarzystwa Przyjaciół Warszawy. W listopadzie 1938 roku bez powodzenia kandydował do Sejmu RP V kadencji.

Początkowo w czasie okupacji niemieckiej mieszkał u Henryka Pawłowicza przy ulicy Kredytowej 4. Był formalnie zatrudniony w Miejskim Biurze Dzielnicowym Warszawa–Północ pod kierownictwem Cypriana Odorkiewicza. Aż do swojego aresztowania w marcu 1945 roku używał dokumentów na nazwisko Jan Chmielewski. W 1939 roku, obok H. Pawłowicza, C. Odorkiewicza i Bronisława Chajęckiego, był współorganizatorem i komendantem głównym „Warszawianki”. W połowie 1940 roku, po zliczeniu organizacji „Warszawianka”, „Nowa Polska” i „Grunwald”, został wiceprezesem nowo powstałej „Unii”. W marcu 1942 roku towarzyszył płk. Stanisławowi Edwardowi Grodzkiemu w rozmowach scaleniowych z AK, które zakończyły się integracją Organizacji Wojskowej „Unii”.

Hoppe uczestniczył także w rozmowach połączeniowych z SP, które zakończyły się w myśl włączenia „Unii” do SP w lutym 1943 roku, gdzie został wiceprezesem. Po Stefanie Kaczorowskim kierował Komisją Prasowo-Propagandową i redagował organy prasowe SP: „Reformę” oraz „Naród”. Był również inicjatorem stworzenia niezależnego Instytutu Wydawniczego, pod dyrekcją Wiktora Goliana, który zajmował się zbieraniem dzieł literackich powstających w czasie okupacji, w tym pamiętników Stefana Jaracza oraz powieści Poli Gojawiczyńskiej.

W trakcie powstania warszawskiego pełnił rolę redaktora „Kuriera Stołecznego”, który kontynuował wydania pism „Reforma”, „Naród” oraz „Polska odrodzona” od 9 sierpnia w Podobwodzie Śródmieście–Północ, a następnie od września do 2 października 1944 w Podobwodzie Śródmieście–Południe. Bardzo blisko współpracował z pismem redagowanym przez Stanisława Wąsowicza, znanym jako „Barykada Powiśla”. Po kapitulacji oddziałów powstańczych udało mu się wydostać z Warszawy i kontynuować działalność w SP. 6 lub 8 marca 1945 roku został aresztowany podczas spotkania z Aleksandrem Zwierzyńskim ze Stronnictwa Narodowego, a następnie wywieziony do ZSRR.

W listopadzie 1947 roku powrócił do Polski, osiedlając się w Warszawie, a później w Miedzeszynie. W tym czasie podjął pracę w „Tygodniku Handlowym”. Przez dłuższy czas pozostawał nieaktywny w życiu politycznym, z uwagi na zły stan zdrowia, a jego zaangażowanie ograniczało się do akcji samopomocowej prowadzonej nielegalnie przez SP. W dniu 18 lutego 1949 roku aresztowano go i 6 kwietnia 1951 roku skazano na dożywotnie więzienie w procesie kierownictwa tajnego SP, który odbywał się przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie. W roku 1956 został zwolniony, a 7 lipca 1958 roku Prokuratura Wojewódzka dla m.st. Warszawy zrehabilitowała go.

Będąc poważnie chorym, Jan Hoppe przeszedł cztery zawały serca. Aby ratować swoje zdrowie, był zmuszony od 1962 roku corocznie wyjeżdżać na zimowy wypoczynek do Włoch, jednak w 1967 oraz 1968 roku odmówiono mu zgody na te wyjazdy. Zmarł 18 lutego 1969 roku w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B24-11-12).

---

Oceń: Jan Hoppe

---